U NANG BÃ ĐẬU LÀ GÌ, CÓ NGUY HIỂM KHÔNG?

U NANG BÃ ĐẬU LÀ GÌ?

U nang bã đậu (sebaceous cyst), còn được gọi là u bã đậu hoặc nang bã đậu; đây là bệnh phổ biến, ảnh hưởng đến ít nhất 20% người trưởng thành. Bệnh không nguy hiểm nhưng gây khó chịu và mất thẩm mỹ. Vậy u bã đậu là bệnh gì? Lành tính hay ác tính? Các vị trí mọc ưa thích của bã đậu là những đâu? Câu trả lời sẽ có trong bài viết dưới đây.

U bã đậu là gì?

U bã đậu (hay u tuyến bã) là một nốt phồng phát triển chậm ở dưới da, có màng bao bọc. Bên trong bao là chất nhờn đặc mềm màu vàng hoặc vàng đục, có cặn như chất bã và bao có thể có lỗ thông ra ngoài da. U bã đậu thường lành tính, không đau, thỉnh thoảng có thể bị nhiễm trùng, lúc đó người bệnh sẽ có cảm giác khó chịu, tấy đỏ, đau nhức.

U bã đậu có thể mọc ở mọi nơi trên cơ thể: đầu, cổ, tai, lưng, tay, chân. U bắt nguồn từ lớp ngoài cùng của da (lớp biểu bì), tên thật của chúng là nang biểu bì (epidermoid cyst), nhưng nhiều người, kể cả những người trong ngành y, thường sử dụng thuật ngữ là nang bã hơn là nang thượng bì.

Sự hình thành u bã đậu (u tuyến bã)

Nguyên nhân hình thành u bã đậu?

Tuyến bã nhờn là cơ quan bên trong da, có nhiệm vụ sản xuất và bài tiết một chất như sáp hay dầu (chất bã). Chất này đi theo một đường ống đổ vào nang lông, sau đó thoát ra ở lỗ chân lông giúp bôi trơn da. Khi đường ống bị tắc, chất bã không được bài tiết ra ngoài, tích tụ lại hình thành u bã đậu.

Dấu hiệu nhận biết u bã đậu?

• U bã đậu thường nổi lên trên bề mặt da, sờ vào có cảm giác mềm, không đau. Dùng tay ấn nắn thấy u di chuyển được.
• U bã đậu thường xuất hiện ở da dầu hoặc vùng da tiết nhiều mồ hôi, chất bã như: lưng, nách, ngực, phía trước hoặc sau vành tai, mông…
• U bã đậu có triệu chứng giống như nổi mụn bọc, dễ nhầm với mụn, nhọt. Thế nhưng, nếu tự nặn bã đậu tại nhà lại dễ tái phát.
• U bã đậu lành tính không gây khó chịu nhưng nếu viêm nhiễm lâu ngày sẽ gây hoại tử, đau đớn và khó chịu. Đầu u màu xanh, khi bể sẽ có chất dịch màu vàng kèm mùi hôi chảy ra.
• Một số trường hợp u bã đậu quá to sẽ chèn vào các dây thần kinh khiến bệnh nhân khó chịu, đau nhức.

U bã đậu có nguy hiểm không?

U bã đậu không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, một số người lầm tưởng u bã đậu giống mụn bọc nên tự ý dùng tay rạch, nặn lấy nhân bên trong. Khi đó, bệnh chẳng những không giảm mà còn tái phát nhiều lần tăng nguy cơ nhiễm trùng. Ngoài ra, sau phẫu thuật u bã đậu, việc chăm sóc và vệ sinh không đảm bảo, vi khuẩn xâm nhập làm vết thương dễ viêm nhiễm.

• U có kích thước nhỏ thường không gây đau. Song, nếu u to, viêm nhiễm sẽ gây hoại tử, hình thành các vết loét, mưng mủ.
• U bã đậu không ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe nhưng gây mất thẩm mỹ khi mọc ở cằm, mặt, phía trước hoặc sau tai.
• Yếu tố tăng khả năng hình thành u bã đậu

Bệnh không chỉ hình thành do ống tuyến bã bị tắc mà còn xuất hiện do vệ sinh không kỹ các vùng tiết nhiều mồ hôi, từng mắc bệnh về da,…

Chẩn đoán u bã đậu

Ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ bị u bã đậu, người bệnh cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa để thăm khám và điều trị kịp thời. Hiện u bã đậu được chẩn đoán dựa trên khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ căn cứ vào dấu hiệu nhận biết, vị trí mọc để xác định có phải là u bã đậu hay không, từ đó đưa ra hướng điều trị phù hợp.

Trường hợp chưa thể chắc chắn có phải u bã đậu hay không, bác sĩ sẽ chỉ định một số xét nghiệm cần thiết như: siêu âm, chụp CT (chụp cắt lớp vi tính), chụp cộng hưởng từ (MRI),…từ đó giúp xác định và chẩn đoán chính xác.

Lưu ý, u bã đậu không điển hình, có thể là ung thư khi có những dấu hiệu sau:  đường kính lớn hơn 5cm, tái phát nhanh sau khi đã loại bỏ, nhiễm trùng hoặc chảy mủ.

Bác sĩ mổ bóc u bã đậu cho bệnh nhân

Phương pháp điều trị u bã đậu

Là một loại u lành tính, không gây nguy hiểm nhưng mất thẩm mỹ. Phương pháp tối ưu để loại bỏ u bã đậu là phẫu thuật, chủ yếu thực hiện tiểu phẫu (ca phẫu thuật nhỏ, thực hiện ngay mà không cần gây mê, chỉ gây tê tại chỗ).

Người bệnh nên điều trị khối u sớm, chưa nhiễm trùng, kích thước nhỏ tầm 1-2cm. Nếu điều trị chậm trễ, u bã đậu dễ nhiễm khuẩn, chảy mủ và viêm loét, lúc này việc cắt bỏ u phức tạp, mất nhiều thời gian và nguy cơ để lại sẹo xấu rất cao. Tuyệt đối không tự ý dùng tay nặn, rạch để loại bỏ u bã đậu, vì có thể gây nhiễm trùng, viêm loét.

Tại cơ sở y tế, các bác sĩ sẽ gây tê và sát trùng tại vị trí mọc u bã đậu, sau đó dùng lưỡi dao rạch một vết trên da để lấy toàn bộ nang bã.

Trường hợp u bã đậu đã viêm nhiễm, bác sĩ sẽ chỉ định dùng các loại thuốc chữa nhiễm trùng, kháng viêm và giảm đau. Nếu tình trạng viêm nhiễm đã ổn, bác sĩ sẽ xem xét làm tiểu phẫu bóc tách, loại bỏ lớp vỏ nang bao bọc bên ngoài cùng chất bã bên trong.

BS Trần Hữu Nghĩa

Bệnh viện Đa khoa Tâm Trí Cao Lãnh