TẦM SOÁT SỚM NGUY CƠ BỆNH TIM MẠCH DO XƠ VỮA VÀ ĐỘT QUỴ

Bệnh động mạch vành (BVĐMV) hay còn gọi là bệnh xơ vữa động mạch (XVĐM) hiện tại đang là vấn đề của toàn cầu,  đặc biệt chiếm tỷ lệ cao nhất và là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Nguyên nhân do sự phát triển nhanh chóng về kinh tế - xã hội, dẫn tới độ ăn quá thừa gây nên rối loạn chuyển hóa  Lipid trong máu tăng nguy cơ đột quỵ

Tuy nhiên với nền khoa học y học ngày càng phát triển cũng đã đưa ra được các xét nghiệm chuyên sâu để hỗ trợ cho việc tầm soát và điều trị. Khoa Xét Nghiệm Bệnh viện đa khoa Tâm Trí Cao Lãnh  với trang thiết bị hiện đại, cùng đội ngũ nhân viên cũng đã tiếp cận các khoa học kỹ thuật mới và triển khai ngay xét nghiệm định lượng Liporotein (a) (Lpa) hỗ trợ cho việc tầm soát bệnh xơ vữa động mạch.

Xét nghiệm Lipoprotein (a) hiện đang được Hội tim mạch Châu Âu và Hội xơ vữa động mạch Châu Âu (EAS/ESC), Bệnh viện Tâm Anh, Bệnh viện Nguyễn Trí Phương, Bệnh viện Chợ Rẫy khuyến cáo sử dụng.

Quá trình xơ vữa động mạch  - Bệnh động mạch vành

• Là hội chứng mạch vành cấp do sự vỡ nứt của các mãng xơ vữa. Nói rõ hơn là tế bào nội mô có vai trò điều hòa các phân tử kết dính tế bào, làm ngăn chặn co mạch, cân bằng giữa sự tạo huyết khối sang tiêu huyết khối, ngăn chặn sự oxy hóa lipoprotein, làm giảm tính thấm mạch máu với lipid. Quá trình xơ vữa động mạch sẽ khởi đầu với các rối loạn chức năng của tế bào nội mô.
• Chức năng nội mạc bị rối loạn do tác dụng của dòng chảy ở các đoạn động mạch chia đôi, các đoạn cong của động mạch dẫn đến các đoạn động mạch này dễ bị thấm nhập lipid hơn, đáp ứng của tế bào nội mô với lực xé của dòng chảy sẽ làm thu hút các monocyte thâm nhập vào thành mạch tạo xơ vữa.
• Các monocyte sau khi xâm nhập thành mạch sẽ kéo theo các đại thực bào vào ăn lipid hình thành tế bào bọt, bọc lộ cytokine hình thành khung ngoại bào, tạo xơ hóa và di cư các tế bào cơ trơn vào lớp nội mạc

Yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch:

Có rất nhiều yếu tố nguy cơ của xơ vữa động mạch nhưng được chia ra làm hai nhóm:

• Nhóm không thể thay đổi được:

            Độ tuổi

            Tiền sử trong nhà có người bị đột quỵ do xơ vữa động mạch

            Xơ vữa có quan hệ huyết thồng trực hệ trẻ hơn 55 tuổi ở nam và 65 tuổi ở nữ.

Cấy ghép tim: thường đi kèm với tăng tốc độ xơ vữa mạch vành, có thể liên quan tới tổn thương nội mô do tự miễn. Tăng xơ vữa mạch vành còn gặp sau xạ trị vùng ngực, nhiều khả năng là hậu quả của tổn thương nội mô do phóng xạ.

• Nhóm có thể thay đổi được:

Đái tháo đường: Làm hình thành các chất glycan hóa, qua đó tăng cường quá trình sản xuất các cytokine tiền viêm từ tế bào nội mạc. Các chất oxy hóa và gốc tự do chứa oxy sinh ra trong bệnh đái tháo đường gây tổn thương trực tiếp nội mạc và thúc đẩy xơ vữa động mạch.

Bệnh thận mạn: thúc đẩy sự phát triển của xơ cơ chế, gồm là nặng hơn tăng huyết áp và kháng insulin; giảm apolipoprotein AI; tăng lipoprotein (a), homocysteine, fibrinogen, và protein phản ứng C.

Hút thuốc lá: chứa nicotin và các hóa chất khác độc hại với nội mô mạch máu. Hút thuốc, kể cả hút thuốc lá thụ động, làm tăng phản ứng tiểu cầu (có thể làm tăng huyết khối do tiểu huyết), nồng độ fibrinogen trong huyết tương và hematocrit (tăng độ nhớt máu). Hút thuốc làm tăng LDL và giảm HDL; nó cũng thúc đẩy sự co thắt mạch máu, đặc biệt nguy hiểm trên động mạch đã bị hẹp do xơ vữa từ trước. HDL tăng nhanh trong vòng 1 tháng kể từ khi cai thuốc lá.

Tăng huyết áp: có thể dẫn đến viêm mạch máu thông qua các cơ chế với angiotensin II là trung gian. Angiotensin II kích thích các tế bào nội mô, các tế bào cơ trơn mạch máu, và các đại thực bào để sản sinh các chất trung gian tăng xơ vữa, bao gồm các cytokines tiền viêm, các anion superoxide, các yếu tố tăng huyết khối, các yếu tố tăng trưởng, và các receptor giống lectin cho LDL bị oxy hóa.

Chế độ dinh dưỡng kém: Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa, cũng như muối, đường có thể góp phần tăng cân, gây béo phì tăng nguy cơ bệnh tim mạch.

Căng thẳng: Có thể làm giảm đường kính của mạch máu, gây tăng huyết áp. Căng thẳng mạn tính cũng liên quan đến bệnh tim mạch.

Ngưng thở khi ngủ: Là sự rối loạn trong giấc ngủ, trong đó có hiện tượng ngưng thở hơn 10 giây hay giảm thông khí lặp đi lặp lại nhiều lần trong đêm kèm triệu chứng ngủ ngáy và ngủ ngày quá mức. Điều này dẫn đến tăng huyết áp và gây căng thẳng cho hệ thống tim mạch.

Bên cạnh các nguyên nhân trên còn có một tác nhân độc lập gây xơ vữa động mạch là Liporotein (a)

Liporotein (a) (Lpa) là gì?

Lp(a) là một lipoprotein di truyền và là yếu tố nguy cơ độc lập phổ biến đối với bệnh tim. Lp(a) được tạo thành từ hai protein chính: apolipoprotein(a) [apo(a)] và apolipoprotein B (apoB)-100. Mặc dù Lp(a) và lipoprotein mật độ thấp (LDL) hoặc 'xấu' cholesterol, cả hai đều chứa các hạt apoB, chúng là các lipoprotein khác nhau với những đặc tính riêng. Tương tự như Lp(a), số apoB cao có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc bệnh tim. 

Tăng Lp(a) máu làm tăng nguy cơ tim mạch vì sao?

Các báo cáo khoa học  EAS/ESC  ra chỉ số Lipoprotein (a) cao sẽ làm tăng nguy cơ đột quỵ lên gấp 2 - 4 lần so với người có chỉ số Lipoprotein (a) thấp. Đáng sợ hơn là rối loạn Lipoprotein (a) còn là nguyên nhân của nhiều bệnh nguy hiểm và hầu như không thể điều trị dứt điểm bằng thuốc.

Nguyên nhân Lp(a) tham gia vào quá trình chữa lành vết thương, thúc đẩy sửa chữa mô và tái cấu trúc mạch máu. Nên khi Số Lp(a) cao từ 125nmol/L trở lên sẽ thúc đẩy đông máu và viêm, làm tăng đáng kể nguy cơ hẹp động mạch chủ, đau tim, đột quỵ và bệnh động mạch ngoại biên. Điều này đặc biệt đúng đối với những người mắc bệnh tim mạch vành hoặc tăng cholesterol.

Lp(a) có thể tích tụ trong thành mạch máu, hình thành các mảng tương tự như cholesterol LDL. Những mảng bám này có thể chặn lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng như tim, não, thận, phổi và các bộ phận khác của cơ thể, dẫn đến các tình trạng như đau tim, đột quỵ và các bệnh tim mạch khác.

Kết luận lại: Tăng Liporotein (a) (Lp(a) máu là yếu tố nguy cơ quan trọng trong bệnh tim mạch, tác động nhân quả mạnh đến sự khởi phát và phát triển của xơ vữa động mạch dẫn đến đột quỵ.

Để hiểu rõ hơn về xét nghiệm này hoặc về căn bệnh xơ vữa động mạch (XVĐM) Quý khách hàng đăng ký lịch tư vấn với bác sĩ qua số điện thoại 02773.878878 hoặc trực tiếp tại Quầy Chăm sóc khách hàng. Với phương châm “Tất cả cho sức khỏe bạn - All for your health”  Bệnh viện đa khoa Tâm Trí Cao Lãnh cùng đội ngũ y bác sĩ có chuyên môn cao và luôn tiếp cận các khoa học kỹ thuật mới nâng cao hiệu quả điều trị, chăm sóc sức khỏe người dân ngày càng tốt hơn.

KTV. Võ Hà Chánh Tín

Khoa xét nghiệm Tâm Trí Cao Lãnh