TÁC HẠI CỦA VIỆC LẠM DỤNG THUỐC XỊT MŨI - MỘT CÁI NHÌN SÂU HƠN

Thuốc xịt mũi: Cứu cánh hay hiểm họa?

Nghẹt mũi, một triệu chứng thường gặp của nhiều bệnh lý đường hô hấp, đã khiến nhiều người tìm đến thuốc xịt mũi như một giải pháp nhanh chóng và tiện lợi. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc xịt mũi một cách tùy tiện và không đúng cách có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài.

Cơ chế hoạt động và phân loại thuốc xịt mũi

Như đã đề cập ở phần trước, thuốc xịt mũi hoạt động chủ yếu bằng hai cơ chế: co mạch máu và chống viêm. Tùy thuộc vào thành phần hoạt chất, thuốc xịt mũi được chia thành các loại chính sau:

• Thuốc xịt muối: Đây là loại thuốc xịt mũi an toàn nhất, có tác dụng làm ẩm niêm mạc mũi, làm loãng dịch nhầy, giúp làm sạch và dưỡng ẩm mũi.
• Thuốc xịt thông mũi: Chứa các chất co mạch máu như oxymetazoline, xylometazoline, giúp thông mũi nhanh chóng nhưng dễ gây nghiện và gây ra nhiều tác dụng phụ.
• Thuốc xịt mũi corticosteroid: Có tác dụng chống viêm mạnh, thường được sử dụng để điều trị các bệnh viêm mũi dị ứng, viêm xoang mãn tính. Tuy nhiên, nếu sử dụng không đúng cách có thể gây teo niêm mạc mũi, làm giảm khả năng miễn dịch tại chỗ.
• Thuốc xịt mũi kết hợp: Kết hợp cả tác dụng co mạch máu và chống viêm, thường được sử dụng trong các trường hợp viêm mũi dị ứng có kèm theo nghẹt mũi.

Tác hại của việc lạm dụng thuốc xịt mũi

Việc lạm dụng thuốc xịt mũi, đặc biệt là loại thuốc xịt thông mũi, có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cả sức khỏe mũi và sức khỏe toàn thân:

• Nghẹt mũi rebound: Đây là một trong những tác dụng phụ phổ biến nhất và đáng lo ngại nhất. Khi sử dụng thuốc xịt mũi thông mũi trong thời gian dài, niêm mạc mũi sẽ trở nên lệ thuộc vào thuốc. Khi ngưng sử dụng, tình trạng nghẹt mũi sẽ trở nên nghiêm trọng hơn so với ban đầu, thậm chí còn khó điều trị hơn.
• Viêm niêm mạc mũi: Việc sử dụng thuốc xịt mũi thường xuyên có thể gây kích ứng và làm tổn thương niêm mạc mũi, dẫn đến viêm mũi dị ứng hoặc viêm mũi không do dị ứng.
• Chảy máu cam: Việc co mạch máu liên tục có thể làm mỏng niêm mạc mũi và tăng nguy cơ chảy máu cam, đặc biệt ở những người có tiền sử rối loạn đông máu.
• Giảm khả năng miễn dịch: Thuốc xịt mũi corticosteroid có thể làm suy giảm hệ thống miễn dịch tại chỗ, tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp.
• Tác dụng phụ toàn thân: Một số loại thuốc xịt mũi có thể gây ra các tác dụng phụ toàn thân như tim đập nhanh, tăng huyết áp, chóng mặt, buồn nôn, đặc biệt khi sử dụng quá liều hoặc kéo dài.
• Phụ thuộc thuốc: Việc sử dụng thuốc xịt mũi trong thời gian dài có thể gây ra tình trạng phụ thuộc thuốc, khiến người bệnh khó có thể cai nghiện.

Cách sử dụng thuốc xịt mũi an toàn và hiệu quả

Để tránh các tác dụng phụ không mong muốn, bạn nên tuân thủ các hướng dẫn sau:

• Chỉ sử dụng khi cần thiết: Không nên lạm dụng thuốc xịt mũi, chỉ sử dụng khi có triệu chứng nghẹt mũi.
• Tuân thủ liều lượng và thời gian sử dụng: Đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và không tự ý tăng liều hoặc thời gian sử dụng.
• Không sử dụng quá 3-5 ngày liên tục: Để tránh hiện tượng nghẹt mũi rebound.
• Kết hợp với các biện pháp khác: Ngoài việc sử dụng thuốc xịt mũi, bạn nên kết hợp với các biện pháp khác như vệ sinh mũi họng, uống nhiều nước, sử dụng máy tạo độ ẩm.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Nếu tình trạng nghẹt mũi kéo dài hoặc không cải thiện, bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp.

Nguồn: Điểm tin New Medical – Life Sciences - Anthoni Oisin, BSc, How Nasal Spray Use and Overuse Affects the Nose (2024)