Phẫu thuật nội soi sỏi thận qua da

Nội soi sỏi thận qua da chuẩn thức là 1 ứng dụng kỹ thuật cao hiện đại nhất trong phẫu thuật nội soi, đòi hỏi trình độ hoàn hảo của phẫu thuật viên cũng như trang thiết bị đồng bộ. Nội soi thận qua da chuẩn thức cho phép thay thế hoàn toàn cho phương pháp mổ mở truyền thống hiện đang áp dụng phổ biến ở các bệnh viện trong điều trị ngoại khoa các sỏi tiết niệu >25mm, đặc biệt là sỏi “San hô”.

Phẫu thuật nội soi sỏi thận qua da chuẩn thức được thực hiện như thế nào?

Với gây mê toàn thân, bệnh nhân đươc đặt ở tư thế nằm sấp. Dưới sự kiểm soát bằng Xquang, hoặc siêu âm, phẫu thuật viên dùng 1 kim đăc biệt chọc dò qua da vùng lưng vào thận rồi qua đó đặt vào đây dẫn an toàn vào thận. Dựa theo dây dẫn đó, sử dụng bộ nong đặc biệt để nong rộng đường hầm đủ để đưa máy nội soi sỏi thận có khích thước như chiếc bút qua đường hầm vào trong thận, tiếp cận với sỏi. Sỏi sẽ được tán vụn bằng sóng siêu âm hoặc Laser. Các mảnh sỏi vụn sẽ được gắp hoặc hút ra. Cuối cùng, ống dẫn lưu thận có bong được đặt vào bể thận. Thời gian mổ trung bình <60 phút, riêng với trường hợ sỏi “san hô” kích thước lớn có thể kéo dài đến 2 giờ. Phẫu thuật nhẹ nhàng, ít đau hơn nhiều so với mổ mở kinh điển. Sẹo mổ nhỏ <1 cm. Thời gian nằm viện trung bình  khoảng 2-4 ngày.
 
Nội soi sỏi thận qua da được áp dụng trong trường hợp nào?

Khả năng mở rộng chỉ định của Nội soi sỏi thận qua da phụ thuộc hoàn toàn vào trình độ của phẫu thuật viên. Với những người mới bắt đầu, chỉ nên phẫu thuật cho những sỏi bể thận đơn giản kích thước 25 – 35 mm. Với chúng tôi, chỉ định được mở rộng cho:

• Tất cả các sỏi thận có chỉ định mổ mở, đặc biệt là với sỏi “San hô” phức tạp; các sỏi tái phát sau mổ mở; những sỏi đã tán sỏi ngoài cơ thể nhiều lần nhưng thất bại.
• Các sỏi >25mm ở ½ trên của niệu quản.

Phẫu thuật nội soi tán sỏi thận qua da chuẩn thức không có chỉ định với các trường hợp bệnh nhân có rối loạn đông máu, hoặc đang dùng thuốc chống đông máu. Thận trọng trong những bất thường về mạch máu trong thận, có nguy cơ chảy máu nặng. Với bệnh nhân có kèm theo cao huyết áp, việc chống chỉ định cũng chỉ là tạm thời.

Ưu điểm nổi bật của nội soi sỏi thận qua da chữa sỏi hiệu quả

• Phẫu thuật ít xâm hại, ít đau, sẹo mổ nhỏ <1cm nên loại bỏ được các biến chứng liên quan đến vết mổ rộng. Thời gian nằm viện ngắn chỉ từ 2-4 ngày. Thời gian hồi phục sức khỏe và trở lại làm việc nhanh (7 – 10 ngày)
• Ít ảnh hưởng đến chức năng thận: trong mổ mở với sỏi san hô có thể làm mất vĩnh viễn 15-30% chức năng thận do đường rạch rộng vào thận để lấy sỏi nhưng với NSTQD, do đường hầm vào thận nhỏ nên tổn thương chức năng thận chỉ dưới 1%.
• Cải thiện tình trạng không lấy được hết sỏi so với mổ mở nhất là với sỏi san hô phức tạp nhờ khả năng có thể kiểm soát tối đa các ngóc ngách trong thận.
• Giảm tối đa tình trạng nhiễm trùng sau mổ so với mổ mở kinh điển.
• Giảm tỷ lệ tái phát sỏi sau mổ.

Diễn biến sau mổ thông thường

Ngay ngày thứ nhất sau mổ nội soi sỏi thận, bệnh nhân đã có thể ngồi dậy, đi lại trong phòng và ăn nhẹ. Các ống dẫn lưu thận, niệu quản và bàng quang sẽ được rút vào ngày thứ 2. Chụp phim kiểm tra và ra viện ngày thứ 3 hoặc 4. Thời gian bình phục hoàn toàn sức khỏe để trở lại sinh hoạt và làm việc bình thường chỉ trong khoảng 1 tuần.

Thông thường sau 1 tháng, bạn sẽ có hẹn khám lại với bác sĩ. Phim chụp hệ tiết niệu giúp đánh giá tình trạng có sót sỏi hay không và chỉ định định tán sỏi ngoài cơ thể có thể được tiến hành bổ xung nếu cần.

Để tránh sỏi tái phát, bệnh nhân cần tạo thói quen uống 2-3 lít nước hàng ngày. Từ 6 tháng đến 1 năm nên siêu âm kiểm tra để phát hiện sớm tình trạng sỏi tái phát nếu có. Trong những trường hợp đặc biệt, khi sỏi thận là hậu quả của một bệnh lý toàn thân khác thì phải tiếp tục phát hiện và điều trị theo nguyên nhân. 

Các biến chứng có thể xảy ra sau khi nội soi tán sỏi thận

• Chảy máu trong và sau mổ giảm hơn nhiều so với mổ mở tuy nhiên vẫn là biến chứng có thể gặp <5% các trường hợp, thường xảy ra với sỏi có kích thước lớn hoặc có những bất thường về giải phẫu. Các trường hợp chảy máu do tổn thương tĩnh mạch (80%) luôn được điều trị điều trị bảo tồn với kết quả tốt. Trường hợp tổn thương động mạch sẽ được khắc phục bằng kỹ thuật nút mạch (Embolisation).
• Tổn thương đại tràng có thể gặp trong nhưng trường hợp có tiền sử đã mổ trước đây gây bất thường về giải phẫu hoặc ở người có thành bụng nhão. Thường là thủng đại tràng sau phúc mạc mà phương pháp điều trị bảo tồn luôn đem lại kết quả tốt.
• Nhìn chung, những biến chứng nặng cần can thiệp ngoại khoa chiếm tỷ lệ thấp dưới 2.5%.

Sỏi còn sót sau nội soi sỏi thận qua da

Nhờ khả năng tiếp cận các ngóc ngách của đài bể thận, nội soi thận qua da có ưu thế hơn mổ mở với tỷ lệ sót sỏi sau mổ ít hơn, tuy nhiên khả năng không lấy đươc hết sỏi vẫn sảy ra đặc biệt với sỏi san hô phức tạp hoặc nếu có biến chứng chảy máu nặng buộc phải dừng cuộc mổ trước dự định. Trong những trường hợp này, việc áp dụng phối hợp các phương pháp ít xâm hại khác như nội soi thận qua da tối thiểu, nội soi niệu quản hoặc tán sỏi ngoài cơ thể cho phép lấy hết sỏi còn lại mà vẫn bảo tồn tối đa chức năng thận.