HỘI CHỨNG ĐỘNG MẠCH MẠC TREO TRÀNG TRÊN: KẺ THÙ THẦM LẶNG CỦA HỆ TIÊU HOÁ

Hội chứng động mạch mạc treo tràng trên (SMA) ẩn chứa mối nguy hiểm tiềm tàng cho hệ tiêu hóa. Tình trạng hiếm gặp này gây tắc nghẽn đoạn gần của ruột non, dẫn đến hàng loạt triệu chứng khó chịu và biến chứng nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

1. Nguyên nhân và cơ chế hình thành SMA

SMA xảy ra do sự chèn ép đoạn D3 của tá tràng - nơi tiếp giáp giữa dạ dày và ruột non - bởi hai mạch máu: động mạch mạc treo tràng trên và động mạch chủ. Chèn ép này xuất phát từ hai nguyên nhân chính:

Góc động mạch mạc treo tràng trên - động mạch chủ bị thu hẹp: Góc bình thường giữa hai mạch máu này là 38 - 65 độ, nhưng ở bệnh nhân SMA, góc này có thể giảm xuống thấp tới 6 độ.

Khoảng cách động mạch mạc treo tràng trên - động mạch chủ thu hẹp: Khoảng cách bình thường giữa hai mạch máu này là 10 - 28mm, nhưng ở bệnh nhân SMA, khoảng cách này có thể giảm xuống thấp tới 2 mm.

Nguyên nhân dẫn đến hai yếu tố trên vẫn chưa được xác định rõ ràng, nhưng một số giả thuyết cho rằng:

- Yếu tố di truyền: Một số trường hợp SMA có liên quan đến yếu tố di truyền.

- Giảm cân đột ngột: Giảm cân đột ngột có thể làm giảm lớp mỡ mạc treo - lớp đệm bảo vệ giữa hai mạch máu - khiến góc và khoảng cách giữa hai mạch máu bị thu hẹp.

- Chấn thương: Chấn thương vùng bụng có thể làm tổn thương các mạch máu và dẫn đến SMA.

2. Triệu chứng và biểu hiện của SMA

- SMA thường không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu, khiến việc chẩn đoán trở nên khó khăn. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, một số triệu chứng sau đây có thể xuất hiện:

- Đau vùng thượng vị: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, thường xuất hiện sau bữa ăn và trở nên nặng hơn khi nằm ngửa.

- Buồn nôn và nôn: Buồn nôn và nôn có thể xảy ra sau bữa ăn hoặc bất cứ lúc nào.

- Chướng bụng: Cảm giác chướng bụng có thể khiến người bệnh ăn ít hơn và dẫn đến sụt cân.

- No sớm: Cảm giác no sớm xuất hiện sau khi ăn một lượng thức ăn nhỏ.

- Sụt cân: Sụt cân không do ăn kiêng hoặc tập luyện.

- Ngoài ra, một số bệnh nhân SMA có thể bị tiêu chảy, táo bón, hoặc đầy hơi.

3. Biến chứng của SMA nếu không được điều trị và Chẩn đoán SMA

Nếu không được điều trị kịp thời, SMA có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như:

Tắc ruột nặng: Tắc ruột nặng có thể đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.

Thủng dạ dày: Thủng dạ dày có thể dẫn đến nhiễm trùng ổ bụng nguy hiểm.

Khí phế thủng dạ dày và khí tĩnh mạch cửa: Đây là những biến chứng hiếm gặp nhưng có thể gây tử vong.

Chẩn đoán SMA thường dựa vào các yếu tố sau:

Tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, thời gian xuất hiện triệu chứng, tiền sử giảm cân đột ngột, chấn thương vùng bụng, và tiền sử gia đình mắc SMA.

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ khám bụng để tìm kiếm các dấu hiệu của tắc ruột.

Cận lâm sàng:

- Chụp X-quang bụng đứng

- Chụp UGI (chụp X-quang dạ dày - ruột non)

- Chụp CT hoặc MRI bụng